Kuddakanikāye - Jātaka-aṭṭhakathā 2.4.186 Sīhacammajātakavaṇṇa

[෧෮෯] ෯. සීහචම්‍මජාතකවණ්‍ණනා

නෙතං සීහස්‍ස නදිතන්‍ ති ඉදං පි සත්‍ථා ජෙතවනෙ විහරන්‍තො කොකාලිකං ආරබ්‍භ කථෙසි ॥ සො ඉමස්‍මිං කාලෙ සරභඤ්‍ඤං භණිතුකාමො අහොසි ॥ සත්‍ථා තං පවත්‍තිං සුත්‍වා අතීතං ආහරි ॥

අතීතෙ බාරාණසියං බ්‍රහ්‍මදත්‍තෙ රජ්‍ජං කාරෙන්‍තෙ බොධිසත්‍තො කස්‍සකකුලෙ නිබ්‍බත්‍තිත්‍වා වයප්‍පත්‍තො කසිකම්‍මෙන ජීවිකං කප්‍පෙසි ॥ තස්‍මිං කාලෙ එකො වාණිජො ගද්‍රභභාරකෙන වොහාරං කරොන්‍තො විචරති ॥ සො ගතගතට්‍ඨානෙ ගද්‍රභස්‍ස පිට්‍ඨිතො භණ්‍ඩිකං ඔතාරෙත්‍වා ගද්‍රභං සීහචම්‍මෙන පාරුපිත්‍වා සාලියවඛෙත්‍තෙ විස්‍සජ්‍ජෙති ॥ ඛෙත්‍තරක්‍ඛකා තං දිස්‍වා "සීහො" ති සඤ්‍ඤාය උපසඞ්‍කමිතුං න සක්‍කොන්‍ති ॥ අථෙකදිවසං සො වාණිජො එකස්‍මිං ගාමද්‍වාරෙ නිවාසං ගහෙත්‍වා පාතරාසං පටාපෙන්‍තො තතො ගද්‍රභං සීහචම්‍මං පාරුපිත්‍වා යවඛෙත්‍තං විස්‍සජ්‍ජෙසි ॥ ඛෙත්‍තරකඛකා "සීහො" ති සඤ්‍ඤාය තං උපගන්‍තුං අසක්‍කොන්‍තා ගෙහං ගන්‍ත්‍වා ආරොචෙසුං ॥ සකලගාමවාසිනො ආවුධානි ගහෙත්‍වා සඞ්‍ඛෙ ධමෙන්‍තා භෙරියො වාදෙන්‍තා ඛෙත්‍තසමීපං ගන්‍ත්‍වා උන්‍නදිංසු । ගද්‍රභො මරණභයභීතො ගද්‍රභරවං රවි ॥ අථස්‍ස ගද්‍රභභාවං ඤත්‍වා බොධිසත්‍තො පඨමං ගාථමාහ ।

෭෭.

නෙතං සීහසෙස නදිතං । න බ්‍යග්‍ඝස්‍ස න දීපිනො ॥
පාරුතො සීහචම්‍මෙන । ජම්‍මො නදති ගද්‍රභො ති ॥

තත්‍ථ ජම්‍මො ති ලාමකො ॥ ගාමවාසිනො පි තස්‍ස ගද්‍රභභාවං ඤතිවා අට්‍ඨීනි භඤ්‍ජන්‍තා පොථෙත්‍වා සීහචම්‍මං ආදාය අගමංසු ॥

අථ සො වාණිජො ආගන්‍තවා තං බ්‍යසනප්‍පත්‍තං ගද්‍රභං දිස්‍වා දුතියං ගාථමාහ ।

෭෮.

චිරම්‍පි ඛො තං ඛාදෙය්‍ය । ගද්‍රභො හරිතං යවං ॥
පාරුතො සීහචම්‍මෙන । රවමානො ච දූසයී ති ॥

තත්‍ථ තන්‍ ති නිපාතමත්‍තං । අයං ගද්‍රභො අත්‍තනො ගද්‍රභභාවං අජානාපෙත්‍වා සීහචම්‍මෙන පාරුතො චිරම්‍පි කාලං හරිතං යවං ඛාදෙය්‍යාති අත්‍ථො ॥ රවමානොව ච දූසයී ති අත්‍තනො පන ගද්‍රභරවං රවමානොචෙස අත්‍තානං දූසයි । නත්‍ථෙත්‍ථ සීහචම්‍මස්‍ස දොසොති ॥ තස්‍මිං එවං වදන්‍තෙ යෙව ගද්‍රභො තත්‍ථෙව මරි । වාණිජො පි තං පහාය පක්‍කාමි ॥

සත්‍ථා ඉමං දෙසනං ආහරිත්‍වා ජාතකං සමොධානෙසි "තදා ගද්‍රභො කොකාලිකො අහොසි । පණ්‍ඩිතකස්‍සකො පන අහම්‍ එවා" ති ॥

සීහචම්‍මජාතකං

[189] 9. Sīhacammajātakavaṇṇanā

Netaṃ sīhassa naditan ti idaṃ pi satthā jetavane viharanto kokālikaṃ ārabbha kathesi. So imasmiṃ kāle sarabhaññaṃ bhaṇitukāmo ahosi. Satthā taṃ pavattiṃ sutvā atītaṃ āhari:

Atīte Bārāṇasiyaṃ Brahmadatte rajjaṃ kārente Bodhisatto kassakakule nibbattitvā vayappatto kasikammena jīvikaṃ kappesi. Tasmiṃ kāle eko vāṇijo gadrabhabhārakena vohāraṃ karonto vicarati. So gatagataṭṭhāne gadrabhassa piṭṭhito bhaṇḍikaṃ otāretvā gadrabhaṃ sīhacammena pārupitvā sāliyavakhette vissajjeti. Khettarakkhakā taṃ disvā "sīho" ti saññāya upasaṅkamituṃ na sakkonti. Athekadivasaṃ so vāṇijo ekasmiṃ gāmadvāre nivāsaṃ gahetvā pātarāsaṃ pacāpento tato gadrabhaṃ sīhacammaṃ pārupitvā yavakhettaṃ vissajjesi. Khettarakkhakā "sīho" ti saññāya taṃ upagantuṃ asakkontā gehaṃ gantvā ārocesuṃ. Sakalagāmavāsino āvudhāni gahetvā saṅkhe dhamentā bheriyo vādentā khettasamīpaṃ gantvā unnadiṃsu, gadrabho maraṇabhayabhīto gadrabharavaṃ ravi. Athassa gadrabhabhāvaṃ ñatvā Bodhisatto paṭhamaṃ gāthamāha:

77.

Netaṃ sīhassa naditaṃ, na byagghassa na dīpino;
Pāruto sīhacammena, jammo nadati gadrabho ti.

Tattha jammo ti lāmako. Gāmavāsinopi tassa gadrabhabhāvaṃ ñatvā aṭṭhīni bhañjantā pothetvā sīhacammaṃ ādāya agamaṃsu.

Atha so vāṇijo āgantvā taṃ byasanappattaṃ gadrabhaṃ disvā dutiyaṃ gāthamāha:

78.

Cirampi kho taṃ khādeyya, gadrabho haritaṃ yavaṃ;
Pāruto sīhacammena, ravamāno ca dūsayī ti.

Tattha tan ti nipātamattaṃ, ayaṃ gadrabho attano gadrabhabhāvaṃ ajānāpetvā sīhacammena pāruto cirampi kālaṃ haritaṃ yavaṃ khādeyyāti attho. Ravamānova ca dūsayī ti attano pana gadrabharavaṃ ravamānocesa attānaṃ dūsayi, natthettha sīhacammassa dosoti. Tasmiṃ evaṃ vadante yeva gadrabho tattheva mari, vāṇijopi taṃ pahāya pakkāmi.

Satthā imaṃ desanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi: "tadā gadrabho kokāliko ahosi, paṇḍitakassako pana aham evā" ti.

Sīhacammajātakaṃ.

[189] 9. Commentaire sur le récit de la peau du loin

"Ce n'est pas le cri du lion" raconta le maître à propos du séjour de Kokalika en Jetavana. Pendant un moment, cette parole devint un bruit. Le maître, ayant entendu parler de cet événement, récita ce qu'il s'était passé :

« Dans le passé, le Bodhisattva, après être rené dans une famille de paysans construisant pour la royauté de Brahmadatta en Bénarès, il gagnait sa vie en travaillant dans l'agriculture. À ce moment il était un marchand qui voyageait, exerçant ses affaires grâce au fardeau chargé sur son âne. Après avoir ôté les marchandises du dos de l'âne dans un lieu où on va et vient et de l'avoir recouvert d'une peau de lion, il le lâcha dans un champ d'orge et de riz. Après que les gardiens des champs le virent et après avoir supposé : "Un lion !", ils ne purent s'approcher. Un jour, ce marchand prit séjour à la porte d'un village et fit cuire son déjeuner, pour ensuite recouvrir son âne d'une peau de lion avant de le lâcher dans un champ d'orge. Les gardiens du champ, après avoir supposé : "Un lion !", ne pouvant s'approcher de lui, revenirent à leurs maisons avant d'annoncer la nouvelle. Tous les habitants du village prirend des armes, puis allèrent à proximité du champ en faisant parler les tambours et en soufflant les conques, avant de crier, et l'âne, étant effrayé par la peur de la mort, braya. Alors, sachant sa nature d'âne, le Bodhisattva dit le premier vers :

77.

Ce cri n'est pas celui d'un lion, ni d'un tigre ni d'un léopard;
C'est un âne misérable qui crie, couvert d'une peau de lion.

"Ceci est misérable" dit-il, mauvais. Les habitants du village, eux, sachant sa nature d'âne, frappèrent et cassèrent ses os puis prirent la peau de lion avant qu'ils reviennent.

Ensuite, le marchand arriva et vit le malheur qui s'était abattu sur son âne, avant que soit dit le second vers :

78.

L'âne peut dévorer cela même vraiment longtemps, l'orge jaune;
Mais en criant et en étant recouvert par une peau de lion il blesse.

"C'est ici" ils tombèrent d'accord, cet âne ne connaît pas la nature âne de son âme, aussi longtemps qu'il est recouvert par la peau d'un lion il devra être dévoré par l'âge jaune, c'est le sens. "Et justement c'est en criant qu'il blesse" en revanche, crier et brayer depuis l'âme, cela a blessé l'âme, le sens n'est pas là dans le vise de la peau de lion, dit-il. Alors qu'ils parlaient ainsi, ici même où l'âne était mort, le marchand, lui, le laissa et partit. »

Le maître, après avoir récité cette leçon, combina ce récit : "Alors l'âne est Kokalika, donc je suis le sage paysan."

Récit de la peau du lion.

• Contactez-nous
• France